การบริหารงานเชิงยุทธศาสตร์กลุ่มจังหวัดเป็นรูปแบบใหม่ของการบริหารงานแบบบูรณาการ ให้มีความเหมาะสมมากขึ้นในรูปแบบของการรวมกลุ่มจังหวัดที่มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงในด้านต่างๆ เข้าด้วยกัน ซึ่งจะช่วยให้การวางกรอบทิศทางการพัฒนา และการใช้ประโยชน์ทรัพยากรเป็นไปอย่างมีระบบ และร่วมกันแก้ไขปัญหาระหว่างจังหวัดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

กลุ่มจังหวัดภาคกลางตอนบนที่ 1 ประกอบด้วยจังหวัดนนทบุรี ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา และจังหวัดสระบุรี มีเนื้อที่ ประมาณ 8,281.362 ตารางกิโลเมตร หรือ 5,175,851.5 ไร่ เป็นพื้นที่ราบลุ่มตอนล่างของประเทศ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบ ลุ่มริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาที่น้ำท่วมถึง จังหวัดนนทบุรี ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา สำหรับจังหวัดสระบุรีจะมีพื้นที่นอกจากจะ เป็นพื้นที่ราบลุ่มริมฝั่งแม่น้ำป่าสักแล้วบางส่วนจะเป็นส่วนหนึ่งของทิวเขาดงพญาเย็น ทำให้มีลักษณะของพื้นที่บางส่วนเป็นเขา หย่อมหรือเขาเตี้ยและบริเวณเขาสูง

สภาพภูมิอากาศของกลุ่มจังหวัดภาคกลางตอนบนที่ 1 จะเป็นลักษณะอากาศแบบร้อนชื้น ภายใต้อิทธิพลของมรสุม ตะวันตกเฉียงใต้ ทำให้พื้นที่จังหวัดนนทบุรี ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา มีฝนตกประมาณ 120 วันในหนึ่งปี ส่วนจังหวัดสระบุรี จะมีวันที่ฝนตกน้อยกว่า 3 จังหวัดดังกล่าว อุณหภูมิเฉลี่ยของกลุ่มจังหวัดภาคกลางตอนบนที่ 1 สูงสุดเฉลี่ยประมาณ 33-34 องศาเซลเซียส ต่ำสุดประมาณ 23-24 องศาเซลเซียส